بازدیدها: 352
انتخاب تایر مناسب برای خودرو می‌تواند سبب بهبود تجربه‌ی رانندگی، کاهش مصرف سوخت، افزایش ایمنی و صرفه‌جویی اقتصادی شود.تایر در عملکرد و کیفیت سواری خودرو نقش به‌سزایی دارد، اما اغلب در نگاه عموم جایگاه حساس تایر جدی گرفته نمی‌شود و همین امر سبب بروز مشکلات دیگر برای رانندگان می‌شود. انتخاب تایر مناسب برای خودرو نیازمند آگاهی نسبت به انواع تایرها، روش‌های ساخت، شماره‌های حک شده روی آنها و ویژگی‌های فنی مختلف است. تعدد فاکتورهای تأثیرگذار در انتخاب تایر و پیچیدگی‌های موجود سبب می‌شود عده‌ی زیادی از مالکان خودرو تنها با اعتماد به پیشنهاد فروشندگان نسبت به انتخاب تایر اقدام کنند و این امر در مواردی موجب سواستفاده‌ی سودجویان و بروز خسارات جبران‌ناپذیر می‌شود. برای رفع این مشکلات و در جهت آگاه‌سازی عموم از نحوه‌ی انتخاب صحیح تایر در این مقاله به معرفی و بررسی تمام عوامل تأثیرگذار در انتخاب تایر می‌پردازیم و امیدواریم این مقاله بتواند به‌عنوان مرجعی قابل استناد راهگشا باشد.قبل از پرداختن به عوامل مهم در انتخاب تایر نیاز است تا با انواع تایر ، روش‌های ساخت ، فاکتورهای مهم در آنها و مفهوم اعداد حک شده روی آنها آشنا شویم. تایرها چگونه ساخته می‌شوند؟
برای شرح چگونگی تولید تایر ابتدا نیاز است با اجزای تشکیل‌دهنده‌ی آن آشنا شویم.
ساختار تایر خودرو
تایر خودرو از اجزای مختلفی تشکیل شده است که وجود هر یک برای عملکرد صحیح و ایمن آن حیاتی است. تایرها ساختاری لایه‌ای دارند که در تصویر زیر به‌خوبی به نمایش درآمده‌اند.
طوقه
طوقه حلقه‌ای از چند رشته فولاد با استحکام بالا است که روی آن پوششی از لاستیک قرار دارد. وظیفه‌ی اصلی طوقه موقعیت‌دهی و هم‌مرکز کردن تایر و رینگ و همین‌طور جذب نیروهای واردشده از رینگ به لاستیک است.
بدنه
بدنه‌ی تایر از چندین لایه‌ی تنیده‌شده تشکیل شده است. معمول‌ترین لایه‌ی مورد استفاده نخ‌های پلی‌استر است. در لاستیک‌های رادیال این نخ‌ها به‌صورت عمود بر آج تایر قرار گرفته‌اند. در تایرهای قدیمی‌تر، نخ‌ها با زاویه‌ای خاص نسبت به آج قرار می‌گرفتند. در نهایت لایه‌های تنیده شده با لاستیک پوشانده می‌شوند تا علاوه‌بر پیوند با سایر لایه‌ها، بتوانند هوا را درون تایر محبوس کنند. گاهی استحکام تایرها با تعداد لایه‌های بدنه‌ی آنها سنجیده می‌شود. در بیشتر خودروها از تایرهای دو لایه استفاده می‌شود، اما در تایر هواپیماهای تجاری بزرگ تعداد لایه‌ها به ۳۰ و بیشتر نیز می‌رسد.
تسمه
تسمه‌ها لایه‌ای از رشته‌های فولادی هستند که درست زیر آج تایر قرار گرفته‌اند. وظیفه‌ی تسمه‌ها تقویت استحکام تایر مقابل پنچری و همین‌طور حفظ سطح صاف و مناسب هنگام تماس لاستیک با سطح جاده است.
لایه‌های اضافی پلی‌استر
بعضی تایرها دارای یک یا دو لایه‌ی اضافی از پلی‌استر هستند که سبب می‌شود سایر لایه‌ها با استحکام بیشتری درکنار یکدیگر قرار گیرند. این لایه‌های اضافی بیشتر در تایرهای مخصوص سرعت‌های بالا دیده می‌شود.
دیواره جانبی
دیواره‌ی جانبی در تایر نقش حفظ استحکام جانبی را برعهده دارد. این بخش برای مراقبت از سایر لایه‌ها و همین‌طور محافظت جانبی تایرها و حفظ هوای درون تایر حیاتی است.
آج
آج تایر ترکیبی از چند لاستیک طبیعی و مصنوعی است. آج و دیواره‌ی جانبی به روش اکستروژن تولید می‌شوند و در این مرحله سطح لاستیک تولیدی بدون الگوهای معمول روی آج، جهت ایجاد اصطکاک است.
تمام این اجزا درون دستگاه تولید تایر روی یکدیگر مونتاژ می‌شوند. در این دستگاه لایه‌های مختلف با دقت مناسبی روی یکدیگر قرار می‌گیرند و در نهایت شکل و اندازه‌ی تایر تاحدودی به محصول نهایی نزدیک می‌شود. در این مرحله هنوز خبری از الگوهای آج لاستیک نیست و خروجی دستگاه تولید لاستیک را «تایر سبز» می‌نامند. در مرحله‌ی بعد تایر را به دستگاه پرداخت می‌فرستند تا در آنجا طی عملیات حرارتی الگوهای آج ایجاد و نوشته‌ها و اعداد روی تایر حک شود. طی عملیات حرارتی تمامی لایه‌ها با استحکام بالا به هم می‌چسبند و در اصطلاح لاستیک پخته می‌شود تا استحکام نهایی ایجاد شود. در آخرین مرحله پرداخت نهایی و بازرسی صورت می‌گیرد تا محصول نهایی حاصل شود.
انواع تایر
تایرها را می‌توان به روش‌های مختلف و متنوعی دسته‌بندی کرد، اما مهم‌ترین دسته‌بندی‌ها برای انتخاب تایر مناسب خودروی سواری نوع ساخت و شرایط کاربرد است. در ادامه به توضیح هر یک از این دسته‌بندی‌ها می‌پردازیم.
نوع ساخت
مدت زیادی از زمانی‌که تایرهای تیوب‌دار در ایران رواج داشتند نمی‌گذرد، اما به مرور و با ورود خودروها و تکنولوژی‌های جدید به کشور تایرهای بدون تیوب یا به اصطلاح «تیوب‌لس» جای نمونه‌های گذشته را گرفتند. در تایرهای بدون تیوب برخلاف گذشته، هوا میان تایر و رینگ محبوس می‌شود و این امر موجب می‌شود که درصد پنچری‌های ساده تاحد زیادی کاهش یابد. به‌طور کلی تایرهای بدون تیوب ازلحاظ نوع ساخت به سه دسته‌ی رادیال، بایاس مورب و بایاس کمربندی تقسیم می‌شوند.
تایر رادیال
درحال‌حاضر بیشترین سهم تولید در بازار تایر به تولید نمونه‌های رادیال اختصاص دارد. در این تایرها تسمه‌های فولادی به‌کار رفته در لایه‌های زیرین پوشش لاستیک به‌صورت عمود بر جهت حرکت یا آج قرار گرفته‌اند. تایرهای رادیال در مقایسه با سایر نمونه‌ها طول عمر بالاتر و مقاومت غلتشی کمتری دارند که این امر سبب بهبود مصرف سوخت و افزایش بازده خودرو می‌شود، به‌علاوه تایرهای رادیال فرمان‌پذیری خودرو را افزایش می‌دهند. از معایب این نوع تایرها می‌توان به عملکرد نامناسب در مسیرهای ناهموار و چسبندگی کمتر با سطح جاده در سرعت‌های پایین اشاره کرد.
تایر بایاس مورب
در تایرهای بایاس تسمه‌های فولادی به‌کار رفته در ساختار تایر با زاویه‌ی ۳۰ تا ۴۰ درجه از یک طوقه به سمت طوقه‌ی دیگر تنیده شده‌اند. این ساختار سبب می‌شود که تایرهای بایاس در جاده‌های ناهموار با انعطاف‌پذیری قابل قبولی داشته باشند.
تایر بایاس کمربندی
تایر بایاس کمربندی از چند لایه‌ی تنیده شده‌ی تسمه‌های فولادی با زوایای مختلف ساخته می‌شود و همین امر سبب برتری آنها نسبت به تایرهای بایاس مورب می‌شود. به‌طور کلی تایرهای بایاس نسبت به نمونه‌های رادیال صدای بیشتری تولید می‌کنند و اغلب برای رانندگی در شرایط آفرود مناسبند.
تایر ران‌فلت
تایرهای ران‌فلت در دو نوع خود حمایتگر و دارای حلقه‌ی حمایتگر تولید می‌شوند. اگرچه این تایرها در اواسط دهه‌ی ۸۰ میلادی معرفی شدند، اما در سال‌های اخیر استفاده‌ی گسترده از آنها معمول شده است. مهم‌ترین مزیت این تایرها توانایی حرکت در حالت پنچر با حداکثر سرعت ۸۰ کیلومتر بر ساعت برای مسافتی حدود ۸۰ کیلومتر است که این امر سبب می‌شود راننده بتواند خود را به نزدیک‌ترین تعمیرگاه برساند.
در نمونه‌های خود حمایتگر به‌واسطه‌ی تقویت دیواره‌های جانبی تایر در هنگام بروز پنچری یا کاهش محسوس فشار هوای تایر، خودرو می‌تواند به مسیر خود ادامه دهد. در نمونه‌های مجهز به حلقه‌ی حمایتگر، یک حلقه از جنس لاستیک سفت دور رینگ و در فاصله‌ی تایر و رینگ قرار می‌گیرد تا هنگام پنچری خودرو بتواند به مسیر خود ادامه دهد.
از این نوع تایر ران‌فلت بیشتر در خودروهای مجهز به حسگر میزان باد تایر استفاده می‌شود. از ایرادات تایر ران‌فلت می‌توان به خشک بودن و عدم تعمیرپذیری و قیمت بالا اشاره کرد. در ایران اغلب خودروهای بی‌ام‌و به تایرهای ران‌فلت مجهزند.
شرایط کاربرد
تایرهای مختلف برای شرایط جاده‌ای و آب‌وهوایی و عملکردی متفاوتی ساخته می‌شوند و استفاده از آنها در شرایط غیر از طراحی سبب کاهش چشمگیر در عملکرد آنها می‌شود. به‌طور کلی شرایط جاده‌ای به سه دسته‌ی آفرود و همه‌جارو و معمولی، شرایط آب‌وهوایی به سه دسته‌ی تابستانه و زمستانه و چهارفصل و شرایط عملکردی به دو دسته‌ی معمولی و مسابقه‌ای تقسیم‌بندی می‌شوند. هر یک از دسته‌ها امکان ادغام در سایر دسته‌ها را دارد به این معنی که برای مثال یک لاستیک آفرود می‌تواند تابستانه، زمستانه یا چهار فصل باشد.
تایر آفرود
تایر آفرود برای خودروهای شاسی‌بلند با قابلیت حرکت در مسیرهای ناهموار طراحی شده است. اگر اهل ماجراجویی در مسیرهای ناهموار هستید، حتما به این تایرها نیاز دارید. تایرهای آفرود طوری طراحی شده‌اند که بتوانند انعطاف لازم برای عبور از مسیرهای ناهموار را داشته باشند و باتوجه‌به شرایط سخت این مسیرها طول عمر مناسبی داشته باشند. تایر آفرود دارای شیار و آج عمیق‌تر و پهن‌تری نسبت به سایر تایرها است که به آن کمک می‌کند حداکثر چسبندگی را در مسیرهای گلی و نرم ایجاد کند.
تایر همه‌جارو
همان‌طور که از نام این تایرها پیدا است، قابلیت استفاده در شرایط آفرود و معمولی را دارند، اما به‌طور حتم این تایرها نمی‌توانند جایگزین مناسبی برای آفرودبازان حرفه‌ای باشند. اگر آفرود یک سرگرمی گاه‌گدار برای شما است می‌توانید از تایرهای همه‌جارو استفاده کنید. این تایرها در مقایسه به تایرهای آفرود شیارهای باریک‌تری دارند تا در جاده‌ّای معمولی چسبندگی مناسبی داشته باشند.
تایر معمولی
تایرهای معمولی بهترین انتخاب برای رانندگی در سطح جاده‌های استانداردند. آج و شیار این تایرها عمق کمتری دارد و برای رانندگی در جاده‌ها طراحی و بهینه شده‌اند. چسبندگی با سطح جاده در این تایرها اولویت طراحی بوده است.
تایر تابستانه
تایرهای تابستانه برخلاف نامشان تنها برای رانندگی در شرایط گرم و خشک و به‌دور از باران رطوبت ساخته نشده‌اند، بلکه این تایرها در شرایط بارش سنگین باران نیز عملکرد خارق‌العاده‌ای دارند. تایرهای تابستانه در شرایط دمایی فصل تابستان بهترین عملکرد را دارند. در این تایرها به سبب استفاده از مواد خاص، در دمای بالا تایرها چسبندگی فوق‌العاده‌ای با سطح جاده ایجاد می‌کنند که سبب کنترل‌پذیری بهتر در پیچ‌ها و بهبود بازده کلی خودرو می‌شود. تایرهای تابستانه در شرایط لغزندگی جاده نیز عملکرد بسیار مناسبی دارند به‌طوری‌که در زمان بارش شدید باران نیز از لغزیدن خودرو جلوگیری می‌کنند. شیارها و آج موجود روی این تایرها باریک و کم‌عمق است تا بیشترین سطح تماس لاستیک با جاده حفظ شود. آج این تایرها نامتقارن است به همین دلیل تعویض چرخ‌های عقب و جلو برای سایش متقارن تایرها پیشنهاد نمی‌شود و بهتر است چرخ‌های چپ و راست در هر محور با یکدیگر تعویض شوند.
این تایرها در شرایط دمای سرد انعطاف‌پذیری خود را از دست می‌دهند و به همین دلیل فرمان‌پذیری خودرو کاهش یافته و حرکت بدون لغزش در این شرایط دشوار می‌شود. به دلیل عمق کم شیارها در تایر تابستانه این تایرها برای رانندگی در شرایط برفی ناایمن و خطرناکند.
تایر زمستانه
تایر زمستانه طوری طراحی شده است که برای رانندگی در جاده‌های پوشیده از برف و یخ ایمن باشد. آج این تایرها عمیق است و سطحشان با شیارهای متقاطع پوشیده شده است. عمق شیارها سبب می‌شود که آج‌ها به حد کافی در برف فرو رفته چسبندگی لازم با سطح جاده را ایجاد نمایند. بعضی از تایرهای زمستانه به میخ‌های فلزی یا سرامیکی مجهز شده‌اند که می‌تواند در شرایط یخبندان بسیار مفید باشد. استفاده از تایرهای زمستانه در فصول دیگر می‌تواند سبب کاهش فرمان‌پذیری و ایجاد سروصدا شود.
تایر چهار فصل
تایر چهار فصل ویژگی‌های تایرهای تابستانه و زمستانه را به‌طور هم‌زمان فراهم می‌کند. این تایرها ازلحاظ عملکرد و ویژگی میان دو تایر قبلی قرار می‌گیرند و در طیف وسیعی از شرایط دمایی و سطح جاده عملکرد قابل قبولی دارند. امروزه بخش وسیعی از سهم بازار به تایرهای چهار فصل اختصاص دارد چراکه ازلحاظ قیمتی ارزان‌تر از نمونه‌های تابستانه‌ی سطح بالا و ازلحاظ عملکردی مناسب رانندگی روزمره‌اند.
تایرهای چهار فصل با قابلیت حرکت در گل و برف
اگر تایری دارای علامت MS ،M+S یا M&S باشد، بدان معنا است که این تایر براساس راهنمای تولیدکنندگان لاستیک قابلیت حرکت در برف و گل را دارد. برای دریافت این نشان تایرها باید ویژگی‌های زیر را دارا باشند:
۱. حداقل یک طرف آج‌ها باید دارای شیارهای متعدد باشد که شرایط زیر را داشته باشند:
- شیارها باید حداقل به اندازه‌ی ۱/۲ اینچ امتداد داشته باشند
- عرض شیارها باید حداقل ۱/۱۶ اینچ باشد
- زاویه‌ی شیارها نسبت به مسیر حرکت بین ۳۵ تا ۹۰ درجه باشد
۲. حداقل ۲۵ درصد از سطح آج‌ها شیارهایی باشد که با سطح تماس پیدا نمی‌کند.
به‌طور خلاصه شرایط بالا بیان می‌کند که تایرهای چهار فصل و مناسب شرایط گل و برف باید دارای شیارهای به نسبت بزرگی باشند که از لبه‌ی آج‌ها آغاز شده و تا وسط تایر امتداد می‌یابند، به‌علاوه این شیارها باید حداقل ۲۵ درصد از سطح لاستیک را شامل شوند. وجود شیارها سبب می‌شود که برف درون این فضاها گیر افتاده و درنتیجه چسبندگی لازم برای حرکت در چنین شرایطی فراهم شود.
تایر معمولی
تایرهای معمولی برای استفاده‌های عادی و استاندارد و رفت‌وآمدهای روزمره طراحی شده‌اند. این تایرها طیف وسیعی از کیفیت و قیمت‌ها را شامل می‌شوند و تولیدکنندگان مختلف، اغلب تمرکز خود را برای رقابت در این بخش از تولیداتشان صرف می‌کنند.
تایر مسابقه‌ای
همان‌طور که از نام این تایرها مشخص است، برای شرایط پرفشار مسابقه و رانندگی در شرایط پرتنش طراحی شده‌اند. این تایرها چسبندگی فوق‌العاده‌ای با سطح جاده ایجاد می‌کنند و مقاومت غلتشی کمتری نسبت به نمونه‌های معمولی دارند. دیواره‌های جانبی در این تایرها محکم‌تر از نمونه‌های معمولی است چراکه باید نیروهای جانبی در پیچ‌ها را تاب بیاورند. قیمت تایرهای مسابقه‌ای نسبت به سایر انواع تایرها با فاصله‌ی معناداری بالاتر است.
معنای اعداد و حروف روی تایر
روی دیواره‌ی جانبی تایرها حروف و اعداد مختلفی حک می‌شود که هر یک معنا و مفهوم خاصی دارد. برای انتخاب تایر مناسب باید از معنای هر حرف و عدد آگاهی داشته باشید. در ادامه به بررسی هر یک از این موارد می‌پردازیم:
نوع تایر
کد P205/55 R16 91S یکی از چندین کد حک شده روی بخش جانبی تایرها است. همان‌طور که مشاهده می‌شود، در ابتدای این کد یک حرف وجود دارد. این حرف بیانگر نوع تایر است و به سه دسته‌ی کلی P، LT و T تقسیم می‌شود. حرف P به‌معنای تایر مناسب جهت خودروهای سواری سدان، شاسی‌بلند، مینی‌ون و وانت است LT بیانگر خودروهای باری سبک و T نشان‌دهنده‌ی تایر یدکی است. البته حروف دیگری نیز می‌توان به این فهرست سه‌تایی اضافه کرد، اما استفاده از آنها مرسوم نیست.
پهنای تایر
بعد از اولین حرف سه عدد قرار دارد، در مثال بالا 205، که بیانگر عرض تایر برحسب میلی‌متر است. برای مشخص کردن عرض تایر از دیواره‌ی جانبی راست تا دیواره‌ی جانبی چپ اندازه‌گیری می‌شود. این عدد در حقیقت اندازه‌ی عرض رینگ مناسب تایر هم نشان می‌دهد.
نسبت ابعاد
دو عدد بعدی نسبت ابعاد تایر را نشان می‌دهد. به‌طور کلی نسبت ابعاد برای بیان فاق یا ارتفاع تایر کاربرد دارد. ارتفاع تایر از طوقه تا بالای آج اندازه‌گیری می‌شود. نکته‌ی حائز اهمیت در مورد نسبت ابعاد این است که این عدد برحسب درصدی از پهنای تایر بیان می‌شود. برای نمونه در مثال بالا عدد ۵۵ بدین معنا است که فاق تایر ۵۵ درصد پهنای آن است. هرچه نسبت ابعاد کوچکتر باشد، پهنای تایر نسبت به فاق آن بیشتر است.
تایرهای مخصوص خودروهای مسابقه‌ای به‌طور معمول نسبت ابعاد پایین‌تری دارند. دلیل آن است که تایرهای پهن و فاق کوتاه پایداری جانبی بهتری دارند. خودروهای مسابقه‌ای در هنگام عبور از پیچ‌ها نیروهای جانبی زیادی را متحمل می‌شوند که به‌طور مستقیم این نیروها به تایرها وارد می‌شود؛ درنتیجه تایرهای با نسبت ابعاد کوچکتر مناسب این شرایط هستند. دیواره‌های جانبی این تایرها نسبت به تایرهای عادی کوتاه‌تر و سخت‌تر است و می‌تواند شرایط مسابقه و نیروهای جانبی را تاب بیاورد.
روش ساخت
دومین حرف حک شده روی تایر بیانگر روش ساخت تایر است. درحال‌حاضر روی بیشتر تایرها حرف R نقش بسته که بیانگر رادیال بودن تایر است. در گذشته تایرهای بایاس مورب و بایاس کمربندی به ترتیب با حروف D و B تولید می‌شدند.
قطر رینگ
رقم بعدی بیانگر اندازه قطر رینگ بر حسب اینچ است. در مثال بالا این عدد ۱۶ بوده که به‌معنای تایر مناسب برای رینگی با قطر ۱۶ اینچ است.
وزن و سرعت مجاز
رقم آخر و حرف بعد از آن به ترتیب میزان وزن قابل تحمل و حداکثر سرعت مجاز برای تایر را نشان می‌دهند.
درجه کیفیت یکنواخت تایر
علاوه بر کد حک شده روی تایر، بخش دیگری شامل میزان تخمینی عمر آج، میزان چسبندگی و دفع حرارت تایر روی آن حک می‌شود که نمونه‌ای از آن در تصویر زیر قابل مشاهده است:
عمر آج
این پارامتر که به‌صورت یک عدد نمایش داده می‌شود در شرایط کنترل شده در جاده‌های آزمایش دولتی به‌دست آمده است. هرچه این عدد بزرگتر باشد احتمال عمر بیشتر آج تایر بالاتر است. به دلیل اینکه هیچ‌کس قادر به پیش‌بینی عمر دقیق آج‌ها در شرایط مختلف رانندگی نخواهد بود، این پارامتر تخمینی از میزان عمر مورد انتظار به دست می‌دهد.
چسبندگی
میزان چسبندگی تایر به‌صورت AA ،A ،B یا C نمایش داده می‌شود. این پارامتر براساس توانایی متوقف کردن خودرو روی سطح بتن لغزنده و آسفالت آزمایش و اندازه‌گیری شده است. در این آزمایش با اندازه‌گیری مسافت ترمزگیری از لحظه‌ی آغاز فشردن پدال ترمز تا لحظه‌ی توقف کامل خودرو، پارامتر مورد بحث برای تایرها تعیین می‌شود.
دما
درجه‌بندی تایر بر حسب کیفیت عملکرد در دفع حرارت و عدم جذب حرارت براساس حروف A، B و C انجام می‌شود. این درجه‌بندی هنگامی انجام می‌شود که تایر به میزان استاندارد باد شده است، اما وزن و سرعت اضافی در این رتبه‌بندی لحاظ نمی‌شود. سرعت و بار اضافی به‌روشنی می‌تواند سبب افزایش دما و کاهش طول عمر تایر و در مواردی حتی سبب ترکیدن لاستیک شود.
هیدروپلنینگ (Hydroplaning)
هیدروپلنینگ هنگام عبور خودرو از محل چاله‌ی آب ساکن اتفاق می‌افتد. اگر هنگام عبور تایر از این چاله آب نتواند با سرعت مناسب از زیر چرخ به اطراف پاشیده شود، چرخ با زمین در تماس نبوده و حالت غوطه‌وری خواهد داشت. در این حالت تایر هیچ اصطکاکی ندارد، درنتیجه کنترل خودرو از دست می‌رود.
بعضی تایرها به گونه‌ای طراحی می‌شوند که احتمال وقوع پدیده‌ی هیدروپلنینگ را کاهش دهند. این تایرها شیارهای عمیقی دارند که در جهت آج‌ها امتداد یافته‌اند.
فاکتورهای مهم هنگام خرید تایر
حال که با ویژگی‌ها و عوامل مهم در انتخاب تایر آشنا شدیم، زمان آن است که فاکتورهای مهم هنگام انتخاب و خرید تایر را مورد بررسی قرار دهیم. به‌طور کلی ۱۴ فاکتور مهم در انتخاب تایر دخیل است که بعضی از آنها در اولویت توجه و بعضی دیگر اهمیت کمتری دارند. در ادامه به معرفی و توضیح این ۱۴ عامل مهم به ترتیب اولویت توجه از زیاد به کم می‌پردازیم، البته که تعدادی از این عوامل با یکدیگر همبستگی دارند و گاهی باید چند عامل را به‌طور هم‌زمان مورد توجه قرار دهید:
۱. بودجه
مهم‌ترین عامل در هنگام خرید تایر جدید میزان بودجه‌ای است که به این امر اختصاص داده‌اید. باتوجه‌به بازه‌ی وسیع قیمت‌ها در این بازار، ابتدا باید حداقل و حداکثر بودجه‌ی قابل پرداخت را معین کنید. البته باید در نظر داشته باشید که عوامل دیگری نظیر کاربرد (منظور تایر مسابقه‌ای یا آفرود) می‌تواند تاحدودی شما را در تعیین میزان بار مالی‌ای که باید متحمل شوید، کمک کند.
۲. کاربرد
دومین عامل هنگام خرید تایر جدید توجه به نیازها و انتظاراتتان است. اگر مالک خودروی شاسی‌بلند هستید و ممکن است در طول سال انگشت‌شمار به ماجراجویی در مسیرهای آفرود بپردازید، احتمالا انتخاب یک تایر همه‌جارو برای شما مناسب‌تر است. اگر هدفتان شرکت در مسابقات درگ است باید سراغ انتخاب تایرهای مسابقه‌ای بروید. در هر حال قبل از اقدام به خرید تمامی نیازها و انتظارات خود را لیست و سپس اقدام به تعیین نوع تایر کنید.
۳. تعداد تایر
اگر به هر دلیلی قصد تعویض تنها یکی از تایرهای خودرو را دارید، به‌طور اکید توصیه می‌کنیم که تایر جدید را مشابه سایر تایرها (ازلحاظ برند و مدل) یا حداقل مشابه تایر مقابل روی همان اکسل انتخاب کنید. دلیل این امر تفاوت در میزان صدای تولید شده توسط تایرها، میزان خشکی و نرمی تایر برندهای مختلف و تفاوت در الگوی سایش است. هر یک از عوامل ذکر شده در کیفیت سواری و فرمان‌پذیری خودرو تأثیرگذار است.
۴. آب‌وهوا
عامل مهم دیگر توجه به آب‌وهوایی است که قصد استفاده از تایر را در آن دارید. به‌طور معمول در کشورهای دیگر مالکان خودروها دو سری تایر متفاوت برای خودرو خریداری می‌کنند و در طول فصل زمستان از تایرهای زمستانه استفاده می‌کنند، اما در ایران باتوجه‌به قیمت زیاد تایرها و شرایط آب‌وهوایی متعادل انتخاب تایرهای چهارفصل می‌تواند انتخابی اقتصادی و عاقلانه باشد.
۵. انقضا
تایرها هم مانند سایر محصولات مصرفی در خودروها تاریخ انقضا دارند. شرکت‌های تولیدکننده‌ی تایر موظفند تاریخ انقضا را روی بسته‌بندی تایر درج کنند. توجه داشته باشید که تاریخ انقضای تایر به استفاده یا عدم استفاده از آن وابسته نیست و چنانچه تاریخ انقضای یک تایر کاملا نو فرابرسد، استفاده از آن بسیار خطرناک خواهد بود.
۶. سایز و پهنا
قطر رینگ خودرو عاملی تعیین‌کننده در تعیین سایز و پهنای تایر است. برای تعیین اندازه‌ی رینگ می‌توانید از پلاک نصب شده در قسمت داخلی در راننده که مربوط به اطلاعات تایر خودرو است کمک بگیرید، یا قطر رینگ را بر حسب اینچ اندازه‌گیری کنید یا عدد مربوط به آن را از روی تایر قدیمی بخوانید.
۷. فاق
نسبت فاق به پهنای تایر عامل دیگری است که در هنگام خرید باید به آن توجه داشت. هرچه این نسبت کوچکتر باشد تایر خشک‌تر است و ویژگی‌های تایرهای مسابقه‌ای در آن بیشتر می‌شود. اگرچه دیواره‌های جانبی تایرهای فاق کوتاه مقاوم‌تر از سایر تایرها است، اما هنگام افتادن در چاله در سرعت‌های بالا احتمال پارگی دیواره در آنها بیشتر است.
۸. زمان خرید
زمان خرید تایر نو از دو منظر قابل بررسی است، اولی زمان نیاز به تعویض تایر باتوجه‌به عمر تایر یا فرارسیدن انقضا یا بروز ایراد غیرقابل ترمیم و دومی زمان خرید تایر نو برای صرفه‌جویی اقتصادی است. برای تشخیص زمان مناسب تعویض تایر کهنه با نو معمولا بررسی ظاهری تایرهای قدیمی یا توجه به تاریخ انقضای تایر کفایت می‌کند. هرگاه عمق شیارهای روی تایر به کمتر از حدود ۲ میلی‌متر کاهش یافت، توصیه می‌شود که تایر قدیمی تعویض شود. اگر قسمتی از دیواره‌ی جانبی تایر به‌طور غیرمعمول برجسته شد، باید تعویض شود.
بهترین زمان برای خرید تایر ازلحاظ اقتصادی در فصول متضاد است. برای نمونه اگر قصد خرید تایر زمستانه دارید، بهتر است در فصل بهار یا تابستان اقدام کنید.
۹. پروفایل تایر
همان‌طور که پیش‌تر توضیح داده شد، امروزه بیشتر سهم بازار تایرها به نمونه‌های رادیال اختصاص دارد. بااین‌حال اگر قصد خرید تایر آفرود دارید، احتمالا نمونه‌های بایاس را نیز می‌توانید مورد توجه قرار دهید.
۱۰. الگوی آج (باریک / بزرگ و عمیق)
با انتخاب نوع تایر ازلحاظ تابستانه، زمستانه یا چهار فصل و همچنین تعیین نوع کاربرد آن تا حد زیادی الگوی آج تایر مشخص می‌شود، اما در حالتی‌که انتخاب بین برندهای مختلف یا مدل‌های متفاوت از یک برند فراهم بود، باید به این نکته توجه داشته باشید که تایر با شیارهای باریک و کم‌عمق در شرایط برفی عملکرد ضعیف‌تری نسبت به تایر با شیار بزرگ و عمیق دارند.
۱۱. شاخص سرعت و بار
یکی دیگر از مهم‌ترین عوامل تعیین‌کننده در خرید تایر توجه به شاخص سرعت و بار مجاز است. تولیدکنندگان تایر با تعیین شاخص‌های سرعت و بار حدود ایمن استفاده از تایر در سرعت و وزن مجاز را تعیین می‌کنند. اگرچه تایرها می‌توانند سرعت و وزن‌های بالاتر از حدود تعیین شده را تاب بیاورند، اما این شرایط موجب کاهش عمر تایر می‌شود، احتمال ترکیدن آنها را بالا می‌برد و رانندگی را خطرناک می‌کند.
۱۲. عمر
توجه به شاخص عمر آج یکی دیگر از عواملی است که می‌تواند در هنگام خرید تایر نو بر تصمیم شما اثرگذار باشد. تعیین دقیق میزان عمر آج غیرممکن است، چراکه باتوجه‌به شرایط جاده و رانندگی و آلودگی‌های محیطی عمر آج دست‌خوش تغییر می‌شود. به‌هرحال با درنظر گرفتن این شاخص می‌توانید به‌طور تقریبی از عمر آج تایر اطلاع یابید.
۱۳. استایل و کیفیت سواری
بعضی از تایرها می‌توانند سبب زیبایی خودرو شوند. در گذشته تایرهای «دور سفید» از محبوبیت خاصی در میان افراد برخوردار بودند. امروزه نیز تولیدکنندگان تایر باتوجه‌به ویژگی‌های بصری تایرها سعی دارند تایر را به‌عنوان یکی از عوامل تأثیرگذار در زیبایی خودرو معرفی کنند. به‌علاوه، کیفیت سواری خودروها تا حدی به نرمی و خشکی تایر وابسته است. به همین دلیل این عامل نیز باید در هنگام تصمیم‌گیری مدنظر باشد.
۱۴. گارانتی
مانند سایر شرکت‌ها، تولیدکنندگان تایر نیز محصولات خود را با گارنتی به‌فروش می‌رسانند. اغلب گارانتی‌های ارائه شده تنها شامل ترکیدن تایر می‌شود و بیشتر جنبه‌ی تبلیغاتی دارد. بااین‌حال شرکت‌های مختلف با ارائه‌ی گارانتی‌های متفاوت نظیر ۱۰۰ هزار کیلومتر یا بیشتر سعی دارند مشتریان را از میزان اطمینان به محصولاتشان آگاه کنند.
سوالات متداول خرید تایر
۱. آیا لاستیک خارجی بهتر از ایرانی است؟
تولیدکنندگان خارجی به‌دلیل دسترسی به تکنولوژی‌های برتر و نوآوری‌های هرروزه ازلحاظ کیفیت محصولات بهتری عرضه می‌کنند. البته باید توجه داشته باشید که منظور ما تولیدات برندهای مطرح جهانی نظیر میشلین، کنتیننتال، بریجستون و پیرلی است. با بررسی میدانی تایرهای چینی و به گفته‌ی فعالان بازار لاستیک این تایرها در مقایسه با برندهای ایرانی سطح کیفی پایینی دارند و استفاده از آنها به‌هیچ‌وجه پیشنهاد نمی‌شود. اگرچه تایرهای چینی در آغاز استفاده نرمی قابل قبول و عملکرد مناسبی دارند، اما با گذشت تنها چند ماه کیفیت خود را از دست می‌دهند. که استفاده از تایرهای چینی به‌خصوص در خودروهای سنگین موجب حوادث و تصادف‌های دلخراشی در ایران شده است.
۲. چگونه متوجه شویم که تاریخ انقضا دست‌کاری نشده است؟
از سال ۲۰۰۰ میلادی به بعد روی دیواره‌ی بیرونی تایرهای خارجی کدی متشکل از ۴ رقم حک می‌شود که دو رقم اول مربوط به هفته و دو رقم دوم مربوط به سال ساخت است. برای نمونه اگر روی تایری رقم ۲۲۱۹ حک شده بود به این معنی است که این تایر در هفته‌ی ۲۲ام از سال ۲۰۱۹ میلادی تولید شده است. با دانستن تاریخ تولید و در نظر داشتن تاریخ انقضای محصولات برند مدنظر می‌توانید از دقیق بودن تاریخ انقضا مطمئن شوید.
۳. آیا تایر پهن‌تر بهتر است؟
بیشتر افراد تنها با درنظر گرفتن عامل زیبایی اقدام به تعویض تایرهای استاندارد با سایزهای پهن‌تر می‌کنند اما این تغییر چه تبعات مثبت و منفی می‌تواند داشته باشد؟ انتخاب رینگ و تایر پهن‌تر برای خودرو می‌تواند سبب بهبود فرمان‌پذیری در سطوح خشک، پایداری در پیچ‌ها، کاهش طول ترمزگیری و بهبود پاسخ‌دهی فرمان شود، اما این تغییر روی دیگری نیز دارد. تقریبا تمام متخصصان نسبت به انتخاب تایر پهن‌تر نسبت به استاندارد هر خودرو نظر منفی دارند. دلایل این امر را می‌توان در افزایش صدای کابین، کاهش پایداری محسوس در سطوح خیس، احتمال بالای وقوع هیدروپلنینگ، هزینه‌های گزاف و عدم دلیل قانع‌کننده برای این تغییر جست‌وجو کرد. به‌علاوه، هنگام طراحی هر خودرو مهندسان با محاسبات دقیق و در همکاری تنگاتنگ با شرکت‌های تایرسازی بهینه‌ترین سایز تایر را برای هر خودرو تعیین می‌کنند و همین عامل سبب می‌شود که تغییرات روی سایز تایر سبب مشکلاتی نظیر افزایش وزن و مصرف سوخت شود.
۴. آیا تایر پهن به خودرو آسیب می‌رساند؟
اگر هدف از انتخاب تایر پهن تنها زیبایی ظاهری خودرو باشد، مشکلات ذکر شده در پاسخ سؤال قبل اجتناب‌ناپذیر است، اما در شرایط خاص نظیر شرکت در مسابقات اتومبیل‌رانی یا رانندگی در مسیرهای آفرود انتخاب تایرهای پهن‌تر با درنظرگرفتن سایر عوامل تأثیرگذار می‌تواند سبب بهبود عملکرد خودرو شود.
۵. چه زمانی تایر خودرو را تعویض کنیم؟
برای تشخیص زمان مناسب تعویض تایر کهنه با نو معمولا بررسی ظاهری تایرهای قدیمی یا توجه به تاریخ انقضای تایر کفایت می‌کند. هرگاه عمق شیارهای روی تایر به کمتر از حدود ۲ میلی‌متر کاهش یافت، توصیه می‌شود که تایر قدیمی تعویض شود. اگر قسمتی از دیواره‌ی جانبی تایر به‌طور غیرمعمول برجسته شد، باید تعویض شود. پارگی دیواره‌ی جانبی در تایر نباید تعمیر شود و در صورت بروز حتما تایر را تعویض کنید. اگر بیش از ۵ سال از خرید تایر فارغ از میزان استفاده می‌گذرد، بهتر است به فکر خرید تایر نو باشید یا حداقل به‌صورت منظم نسبت به بازرسی تایرها اقدام کنید.
۶. تعمیر تایر خطرناک است؟
رفع پنچری‌های عادی و کوچک هیچ ایرادی ندارد، اما اگر به هر دلیلی تایر دچار پارگی در دیواره‌ی جانبی شد، تعمیر آن خطرناک است.
۷. خرید تایر دست‌دوم اشتباه است؟
پاسخ کوتاه این سؤال یک بله‌ی محکم است. افراد زیادی برای صرفه‌جویی اقتصادی اقدام به خرید تایر دست‌دوم می‌کنند و برای این منظور تنها به کنترل ظاهری و اندازه‌گیری عمق شیارهای تایر بسنده می‌کنند. حقیقت این است که خریداران هیچ اطلاعی درباره‌ی نحوه‌ی استفاده از تایرهای دست‌دوم ندارند، نمی‌دانند که آیا تایر با سرعتی فراتر از حد تحمل استفاده شده یا خیر، نمی‌دانند که آیا تایر متحمل وزنی بیش از حد مجاز شده یا نه و در آخر نمی‌دانند این تایر چه مدت مورد استفاده بوده و شرایط نگه‌داری از آن به چه صورت بوده است. بیشتر تایرهای دست‌دوم ازلحاظ ظاهری هیچ عیب و ایرادی ندارند و این درحالی‌است که خیلی از مواقع تایرها دچار آسیب‌های ساختاری یا درونی می‌شوند که این به‌طور ظاهری قابل مشاهده نیست. باتوجه‌به این دلایل خرید تایر دست‌دوم اگرچه ارزان‌تر است، اما همیشه درنظر داشته باشید که با خرید این تایرها ریسک زیادی روی سلامتی و جیب خود می‌کنید.
۸. تایرها را با گاز نیتروژن یا هوا پر کنیم؟
گاز نیتروژن در حقیقت همان هوا است که اکسیژن از آن حذف شده است. هوا به‌طور معمول شامل ۷۹ درصد نیتروژن است. مولکول‌های بزرگتر نیتروژن باعث می‌شود که تنظیم باد برای مدت زمان بیشتری به تعویض بیافتد. همچنین نبود اکسیژن و حذف رطوبت هوا به عمر دیواره‌های درونی تایر می‌افزاید و از خشک شدن آن در درازمدت جلوگیری می‌کند.
مراقبت از تایر خودرو
برخلاف تصور عموم تایرها هم نیاز به مراقبت و نگه‌داری دارند تا بتوانند همواره در بهترین شرایط باقی مانده و حداکثر طول عمر را داشته باشند. در ادامه مهم‌ترین راه‌های مراقبت از تایرها را ذکر می‌کنیم:
- فشار تایرها را به‌صورت ماهانه اندازه‌گیری کنید
همان‌طور که در تصویر مشخص است، کمبود باد تایر سبب خوردگی بخش‌های خارجی آن، افزایش مصرف سوخت و تولید گرما می‌شود. به همین دلیل است که توصیه می‌شود حداقل ماهی یک بار باد تایرها کنترل شود. تایرها می‌توانند در طول یک‌ماه حدود یک PSI از فشار خود را از دست بدهند.
فشار زیاد هوای تایر نیز سبب آسیب و خوردگی در بخش‌های مرکزی تایر می‌شود. هرگز نباید فشار باد تایر را بیش از حد نهایی پیشنهادی توسط سازنده تنظیم کرد. اغلب پیشنهاد می‌شود که باد تایر کمی پایین‌تر از حد نهایی پیشنهادی تنظیم شود تا سواری نرم‌تری حاصل شود، اما تنظیم باد در فشار نهایی سبب بهبود مصرف سوخت خواهد شد. علاوه بر موارد بالا، عدم ترازبندی مناسب چرخ‌ها می‌تواند سبب کاهش عمر تایر، خوردگی و گاهی پارگی سطح آن در بخش‌های داخلی و بیرونی شود.
- تعویض ضربدری تایرها یا تعویض تایرهای یک محور با یکدیگر
جهت سایش یکنواخت تایرها و افزایش طول عمر آنها بهتر است هر ۱۰ هزار کیلومتر نسبت به تعویض ضربدری تایرها یا تعویض تایرهای یک محور اقدام کنید. بالانس و جایگزینی تایرها هزینه‌ی زیادی ندارد و می‌تواند طول عمر تایرها را تا حد قابل ملاجظه‌ای افزایش دهد.
- هرگز از بیشینه سرعت قابل تحمل توسط تایر تجاوز نکنید
رانندگی با سرعت بالاتر از شاخص سرعت تایر می‌تواند موجب تنش‌های زیاد حرارتی شود. این عامل ممکن است در ظاهر تایر تغییراتی ایجاد نکند، اما ساختار درونی تایر دچار آسیب می‌شود و احتمال از بین رفتن آن را فراهم می‌کند.
- هرگز وزن بیش از حد تحمل تایر به آن اعمال نکنید
اعمال وزن بیش از حد مجاز تایر به آن می‌توانند سبب تغییر شکل ظاهری آن و بروز آسیب‌های جدی به دیواره‌های جانبی تایر شود.
- سعی کنید از یک برند و مدل برای هر چهار تایر استفاده کنید
استفاده از یک مدل تایر روی یک محور الزامی است چراکه در غیراین‌صورت می‌تواند سبب سایش بیش‌ازحد یکی از تایرها و ایجاد صدای آزاردهنده شود. در بهترین حالت پیشنهاد می‌شود که تمام تایرها از یک برند و مدل انتخاب شوند.
- کنترل سالانه‌ی زاویه‌ی چرخ‌ها
در طول سال به دلایل متفاوت احتمال تغییرات جزیی در زاویه‌ی چرخ‌ها وجود دارد. این تغییرات می‌تواند سبب سایش غیریکنواخت تایرها شود و به همین سبب بهتر است حداقل سالی یک‌بارنسبت به کنترل زاویه‌ها اقدام شود.
در اتواپ بیشتر بخوانید:
دیفرانسیل خودرو ، دلیل استفاده ، شرح وظایف و عملکرد
آشنایی با سانروف خودرو و انواع آن؛ پنجره‌ای رو به آسمان
